მცენარეულ კვებას ადამიანები იწყებენ ძირითადად ორი მიზეზით: ერთი არის მორალური მიზეზი, რომ ცხოველებს არ უნდა ვჭამდეთ და მე პირადად ამასთან არანაირი პრობლემა არ მაქვს, პირიქით ძალიან დიდ პატივს ვცემ ყველა იმ ადამიანს ვისაც შეუძლია საკუთარი პრინციპების და ან მორალის გამო უარი თქვას რაღაცებზე ცხოვრებაში, თუნდაც ამ შემთხვევაში ცხოველურ პროდუქტებზე. ხოლო მეორე მიზეზი ისაა რომ ადამიანების გარკვეული ნაწილი მცენარეულ კვებას თვლის ყველაზე ჯანსაღად და აი ამ დებულებასთან კი ნამდვილად ბევრი პრობლემა მაქვს. უფრო სწორად მეცნიერებას აქვს პრობლემა მხოლოდ მცენარეებით კვებასთან.
შეიძლება თუ არა მცენარეული კვება იყოს ჯანსაღი? ნუ ყველაფერი შედარებითია და იმაზეა დამოკიდებული როგორ იკვებება ადამიანი, იმიტომ რომ შაქარიც მცენარეულია, უამრავი არაჯანსაღი ზეთიც მცენარეულია და ვთქვათ ბულგარული წიწაკაც მცენარეულია, რაც მშვენიერი პროდუქტია. ამიტომ მცენარეულ კვებას არ აქვს მაინც და მაინც კონკრეტულად განსაზღვრული დეფინიცია იმ იმართულებით, რომ ბევრი არაჯანსაღი პროდუქტი მცენარეულია და ბევრი ჯანსაღი პროდუქტიც მცენარეულია. თუმცა არსებობს არაერთი ნივთიერება, რომლებიც მხოლოდ ცხოველურ პროდუქტებშია და შეუძლებელია საკვებიდან მიღება როგორი ჯანსაღიც არ უნდა იყოს კონკრეტული ადამიანის მცენარეული კვების რაციონი. და ვიცი კი, თუ ვინმე ვეგანი მიყურებს ახლა, ალბათ ფიქრობთ რომ „აი ახლა ამან B12 ვიტამინზე უნდა დაიწყოს საუბარიო“, მაგრამ B12 ვიტამინამდე მივიდეთ ჯერ საერთოდ, საკმაოდ ბევრ რაღაცაზე გვაქვს სასაუბრო მანამდე.
დავიწყოთ მაგალითად მინერალი სელენით, რომელიც პრაქტიკულად მხოლოდ ხორცში, კვერცხში და თევზშია და მცენარეებიდან საჭირო ოდენობით მიღებას ვერანაირად ვერ მოახერხებთ. მაგალითად სელენის ყველაზე კარგი მცენარეული წყარო არის ყავისფერი ბრინჯი და ამ შემთხვევაშიც კი 750 გრამი უნდა ჭამოთ ყოველდღიურად სელენის მინიმალური დღიური დოზის მისაღებად, ხოლო ოპტიმალური დოზისთვის საერთოდ 2 კილომდე და რა თქმა უნდა, ერთიც და მეორეც შეუძლებელია ყველანაირად. სელენი საჭიროა ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციონირებისთვის, ფარისებრი ჯირკლვის ჰორმონების T4-სა და T3-ის საწარმოებლად, რაც სელენის გარეშე უბრალოდ არ გამოვა. ფარისებრი ჯირკვალი აკონტროლებს ყველანაირი ბიოქმიური პროცესის სიჩქარეს თქვენს ორგანიზმში, ეს იქნება მეტაბოლიზმის სიჩქარე, ეს იქნება თმის ზრდის სიჩქარე, ეს იქნება ნივთიერებათა ცვლის სიჩქარე, ენერგიის წარმოების სიჩქარე და ა.შ. და ა.შ. ფარისებრი ჯირკვლის პრობლემებს თავისუფლად შეუძლია დაანგრიოს თქვენი ჯანმრთელობა და რასაც დროთა განმავლობაში აუცილებლად გამოიწვევს სელენის ნაკლებობა.
რადგან ფარისებრ ჯირკვალზე ვსაუბრობთ, რა თქმა უნდა ასევე უნდა ვახსენოთ კიდევ ერთი მინერალი იოდი, რაც შეიძლება ითქვას არის ფარისებრი ჯირვლის ჰორმონების საშენი მასალა და იოდიც მხოლოდ ცხოველურ პროდუქტებშია, ძირითადად თევზში, ზღვის პროდუქტებში და მცირე ოდენობით შეიძლება კვერცხში და ან რძის პროდუქტებშიც იყოს, იმის მიხედვით თუ როგორ იკვებებოდა ცხოველი, თუმცა იოდის ნაკლებობასაც ჩვეულებრივ შეუძლია დააზიანოს ფარისებრი ჯირკვალი და გამოიწვიოს მაგალითად ჰიპოთირეოზი.
ასევე მინერალი თუთიაც არის ჩართული ფარისებრი ჯირვლის ფუნქციონირებაში, რაც პრაქტიკულად არ არის მცენარეებში, სამაგიეროდ ცხოველურ პროდუქტებში ნამდვილად ბევრია. თუთიის საუკეთესო მცენარეული წყარო არის გოგრის მარცვლები და ისიც დაახლოებით 250 გრამი უნდა ჭამოთ ყოველდღე მინიმალური დოზის მისაღებად, ოპტიმალური დოზის შემთხვევაში დაახლოებით კიდევ ორჯერ მეტი, მაგრამ საერთოდ ვინმეს თუ იცნობთ ვინც ყოველდღიურად ჭამს გოგრის მარცვლებს? 200 და 500 გრამზე საუბარიც არ არის საერთოდ. თუთია ასევე მნიშვნელოვანია კანის სიჯანსაღისთვის, იმუნიტეტისთვის, ამცირებს ანთებით პროცესებს, საჭიროა სხვადასხვა ჰორმონების საწარმოებლად და ზოგადად ჰორმონალური ჯანმრთელობისთვის, საჭიროა გონებრივი ფუნქციონირებისთვის და კიდევ უამრავი პროცესისთვის ორგანიზმში.
აქვე არ უნდა დაგვავიწყდეს რკინა, რაც არ გაგიკვირდებათ თუ გეტყვით რომ არის მხოლოდ ცხოველურ პროდუქტებში. ზოგადად არსებობს რკინის 2 ძირითადი სახეობა, 2 ვალენტიანი რკინა და 3 ვალენტიანი რკინა, ხოლო ადამიანის ორგანიზმს შეუძლია აითვისოს მხოლოდ 2 ვალენტიანი რკინა, რაც არის აქტიური ფორმა და რაც არის მხოლოდ ცხოველურ პროდუქტებში, მეორენაირად ამას ჰემურ რკინასაც ეძახიან. 3 ვალენტიანი რკინა რაც მცენარეებშია პრაქტიკულად არ არის ათვისებადი ადამიანის ორგანიზმის მიერ და მცენარეული კვების შემთხვევაში ძალიან ხშირია თუნდაც ანემია რკინის ნაკლებობის გამო. სისუსტე, ენერგიის ნაკლებობა, ცივი ხელები და ფეხები, სუნთქვის გართულება, ეს ყველაფერი ანემიის სიმპტომებია და თუ ვინმე გეტყვით რომ მაგალითად ლობიოა რკინის კარგი წყარო ან კარტოფილი ან ნებისმიერი მცენარე, ეს ნიშნავს რომ ამ ადამიანმა საერთოდ არ იცის ბიოქიმია. დამატებით არსებობს კვლევები, რომლებიც აჩვენებს რომ თუ ცხოველურ პროდუქტებს მიირთმევთ მცენარეებთან ერთად, ეს ზრდის რკინის ათვისებას თვითონ მცენარეებიდანაც.
კალციუმი არის კიდევ ერთი მინერალი, რომელიც პრედომინანტურად ძირითადად ცხოველურ პროდუქტებშია და მცენარეებიდან მიღება ძალიან რთულია. კალციუმის საუკეთესო მცენარეული წყარო ნუშია და ისიც 400-500 გრამი ჭამოთ ყოველდღიურად საჭირო კალციუმის მისაღებად. კალციუმი საჭიროა ძლიერი კბილებისა და ძვლებისთვის, საჭიროა გულის, კუნთებისა და ნერვული სისტემის ფუნქციონირებისთვის, საჭიროა სხვადასხვა ფერმენტების საწარმოებლად და ა.შ.
ახლა გადავიდეთ ომეგა 3-ზე, რასაც მცენარეებიდან ვერ მიიღებთ, რა თქმა უნდა. კი მცენარეებში არის ომეგა 3, თუმცა ეს არის არააქტიური ვერსია ALA იგივე ალფა-ლინოლენის მჟავა, რაც ადამიანის ორგანიზმისთვის გამოუსადეგარია, ხოლო აქტიურ ფორმას რაც არის DHA და EPA ანუ დოკოზაჰექსანის მჟავა და ეიკოზაპენტანის მჟავა შეიცავს მხოლოდ თევზი. ზოგ შემთხვევაში ორგანიზმს შეუძლია მცენარეული ომეგა 3 გარდაქმნას ადამიანისთვის გამოსადეგ ფორმაში თუმცა ეს ძალიან არაეფექტური პროცესია და მაქსიმუმ 4 პროცენტზეა საუბარი ყველაზე კარგ შემთხვევაში. მაგალითად 2014 წელს მეცნიერებმა შეაჯამეს 7 მთავარი კლინიკური კვლევა და ნახეს რომ ამ 7 კვლევაში მცენარეული ომეგა 3 საერთოდ არ გარდაიქმნა აქტიურ ომეგა 3-ად.
სამართლიანობისთვის უნდა ითქვას რომ ამ ყველაფერში არსებობს გამონაკლისი და რამდენიმე წყალმცენარე შეიცავს ომეგა 3-ის აქტიურ ფორმებს, თუმცა ბოლოს როდის ჭამეთ წყალმცენარეები? ნებისმიერ შემთხვევაში ომეგა 3-ს მცენარეული კვებით ვერ მიიღებთ და რა თქმა უნდა, ომეგა 3 საჭიროა გონებრივი იგივე კოგნიტური ფუნქციებისთვის, იქიდან გამომდინარე რომ ტვინის მნიშვნელოვანი ნაწილი ზუსტად ომეგა 3-ით არის შექმნილი, ასევე ამცირებს ტრიგლიცერიდებს სისხლში, რაც გულის დაავადებებისთვის ერთ-ერთი მთავარი რისკ ფაქტორია, ასევე ზრდის HDL ქოლესტერინის ოდენობას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ამცირებს ანთებით პროცესებს და ა.შ. და ა.შ.
მსგავსი სიტუაცია გაქვს თუნდაც A ვიტამინის შემთხვევაში, მცენარეები შეიცავს ბეტა კაროტინს, რაც არის A ვიტამინის არააქტიური ფორმა და აქტიურ ფორმას, რაც არის რეტინოლი, კვლავინდებურად ვხვდებით მხოლოდ ცხოველურ პროდუქტებში. ომეგა 3-ის მსგავსად ორგანიზმს შეუძლია დააკონვერტიროს არააქტიური A ვიტამინი და მივიღოთ ადამიანისთვის გამოსადეგი რეტინოლი, თუმცა აქაც მხოლოდ რამდენიმე პროცენტზეა საუბარი, დაახლოებით 12-ჯერ უფრო ნაკლებად ითვისებს ადამიანის ორგანიზმი მცენარეულ A ვიტამინს, ცხოველურ A ვიტამინთან შედარებით. დამატებით 2010 წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა რომ რაც უფრო და უფრო მეტ მცენარეულ A ვიტამინს იღებს ადამიანი, ორგანიზმი უფრო და უფრო ნაკლებს აკონვერტირებს აქტიურ ფორმაში.
პრაქტიკულად მცენარეებიდან საჭირო ოდენობით A ვიტამინის მიღება შეუძლებელია ერთი იმიტომ რომ ორგანიზმი ძალიან მცირე ოდენობით ითვისებს და მეორე იმიტომ რომ თუნდაც კილოობით ჭამოთ ვთქვათ ისპანახი, როგორც კვლევამ აჩვენა ორგანიზმი მაინც არ და ვერ დააკონვერტირებს იმდენ A ვიტამინს რომ თქვენ გეყოთ. პლიუს ამას ძალიან ბევრ ადამიანს აქვს გენეტიკური მუტაცია იგივე პოლიმორფიზმი, რის შედეგადაც შეიძლება თქვენმა ორგანიზმმა საერთოდ ვერ აითვისოს ვერც მცენარეული A ვიტამინი და ვერც უკვე ხსენებული ომეგა 3. A ვიტამინი საჭიროა უპირველესყოვლისა თვალებისთვის, მხედველობისთვის, საჭიროა კანის სიჯანსაღისთვის, საჭიროა რეპროდუქციული სისტემისთვის და ა.შ.
K ვიტამინის შემთხვევაშიც ასევე იგივე მდგომარეობაა, აქტიური ფორმა ანუ K2 ვიტამინი არის ცხოველურ პროდუქტებში და ცხოველურ ცხიმში, ხოლო არააქტიური K1 ვიტამინი არის მცენარეებში რასაც კვლავინდებურად ვერ ითვისებს ადამიანის ორგანიზმი. K ვიტამინი საჭიროა იმისთვის რომ ათვისებული კალციუმი მოხვდეს ძვლებში და კბილებში, შეიძლება ითქვას K ვიტამინი იღებს კალციუმს სისხლიდან და გადააქვს ძვლებში სადაც კალციუმის ადგილია. სხვათაშორის კალციუმის აკუმულირება სისხლში, რაც მათ შორის K ვიტამინის ნაკლებობით არის გამოწვეული, დაკავშირებულია გულის დაავადებების რისკების ზრდასთან, თირკმელებში კენჭების დაგროვებასთან, სხვადასხვა კიბოს რისკების ზრდასთან და ა.შ.
ხოლო აი ახლა მოვიდა დრო რომ ვახსენოთ B12 ვიტამინი, რაც ბევრ ადამიანს ჯერა რომ ერთანერთი ნივთიერებაა რაც მცენარეებში არ არის და მგონი საკმარისად ვისაუბრე იმისთვის, რომ დამენახებინა რამდენად არასწორი შეხედულებაა. B12 ვიტამინი საჭიროა ნერვული სისტემის ფუნქციონირებისთვის, წითელი სისხლის უჯრედების იგივე ერითროციტების საწარმოებლად, საჭიროა ენერგიის წარმოებისთვის, დნმ-ის სინთეზისთვის და კიდევ სხვა ბევრი ფუნქციისთვის.
ეს ყველაფერი რაც შეეხება ვიტამინებს, მინერალებს და ომეგა 3-ს, მაგრამ ნივთიერებათა ნაკლებობების სია აქ არ მთავრდება. ახლა ვისაუბროთ ცილაზე, რაც საკმაოდ სერიოზული საკითხია მცენარეული კვების დროს. ზოგადად არსებობს 9 სახის ამინო მჟავა, რასაც ორგანიზმი თვითონ ვერ აწარმოებს და საჭიროა მივიღოთ საკვებიდან, ამინო მჟავები არის ცილის შემადგენელი ნაწილები. და პრობლემა ისაა რომ ეს ამინო მჟავები ძალიან გაფანტულია სხვადასხვა საკვებში მცენარეული კვების დროს და საჭიროა რამდენიმე სახის ცილის წყაროს ქონა ყოველდღიურად ამ საჭირო ამინო მჟავების შესავსებად. ხოლო ამისთვის კი საკმაოდ სერიოზული ცოდნაა საჭირო და ისე არ არის რომ უბრალოდ სხვადასხვა მცენარეებს შეჭამთ და ამინო მჟავები თვითონ შეივსება ორგანიზმში.
საჭიროა ადამიანმა კონკრეტულად იცოდეს რომელი პროდუქტი რა ოდენობით შეიცავს ამა თუ იმ ამინო მჟავას და შემდეგ ისე შეუსაბამოს ეს პროდუქტები ერთმანეთს რომ საბოლოოდ მიიღოთ ცხრავე საჭირო ამინო მჟავა. დამატებით მცენარეები შეიცავს სხვადასხვა ანტინუტრიენტებს: ფიტის მჟავას, ლექტინებს, ტანინებს, ოქსალატებს და ეს ნივთიერებები ხელს უშლიან ორგანიზმს ცილის, მინერალებს და სხვა ნივთიერებების ათვისებაში, რის გამოც მცენარეული კვების შემთხვევაში აუცილებელია ბევრად მეტი ცილა მიიღოს ადამიანმა. ანუ ერთი რომ უნდა იცოდეთ ზუსტად ამინო მჟავების შემადგენლობა რომ სწორად შეუხამოთ პროდუქტები ერთმანეთს და მეორე რომ მეტი ცილა უნდა მიიღოთ საკვებიდან, როცა მაგალითად ცხოველური პროდუქტების შემთხვევაში ნებისმიერ მათგანში არის ცხრავე ამინო მჟავა დიდი ოდენობებით და ორგანიზმიც ძალიან მარტივად ითვისებს ცილას ცხოველური პროდუქტებიდან.
თუმცა ასე მარტივადაც არ არის საქმე, მიუხედავად იმისა რომ მარტივი არაფერი მითქვამს. 2019 წელს გამოქვეყნდა ძალიან საინტერესო კვლევა, სადაც შეადარეს ცხოველური ცილის ათვისება მცენარეულ ცილას და ეს კვლევა იმიტომ იყო საინტერესო რომ მეცნიერებმა სპეციალურად გააკეთეს მცენარეული ცილის ისეთი მიქსი, რომ ამინო მჟავების ოდენობა დაემთხვიათ ცხოველური ცილის შემადგენლობისთვის. განსაკუთრებით ცილის სინთეზზე დიდი გავლენა აქვს ამინო მჟავა ლეიცინს, რაც მცენარეულ პროდუქტებში ყველაზე ნაკლებად არის და ყველაზე რთული მისაღებია საჭირო ოდენობით, თუმცა ამ კვლევაში ამინო მჟავა ლეიცინის ოდენობებიც დაამთხვიეს ერთმანეთს. ასევე დამატებით ნახსენები ანტინუტრიენტებიც შეამცირეს გარკვეული ოდენობით მცენარეული ცილის მიქსში ჰიდროლიზის საშუალებით, ანუ მაქსიმალურად დაუახლოვეს მცენარეული ცილა ცხოველურ ცილას შემადგნელობის მიხედვით.
თუმცა მიუხედავად ამისა მცენარეული ცილის ათვისება მაინც 30-დან 40%-მდე უფრო ნაკლები იყო ვიდრე ცხოველური ცილის შემთხვევაში, რაც კარგს არაფერს გვეუბნება მცენარეულ ცილაზე, იმიტომ რომ მეცნიერებმა პრაქტიკულად შექმნეს სრულიად არარეალური სცენარი იქიდან გამომდინარე რომ იგივე კონცენტრაციებით ამინო მჟავებს მცენარეული საკვებიდან თქვენ თვითონ ვერასდროს შეავსებთ, თუმცა მაინც 40%-მდე უფრო ნაკლები იყო მცენარეული ცილის ათვისებადობა. ეს იმას გვეუბნება რომ საკვების შემთხვევაში მცენარეული კვების დროს ბევრად ბევრად მეტი უნდა ჭამოთ იმისთვის რომ ცილის საკმარისი ოდენობა მიიღოთ, არადა სტატისტიკურად ცნობილია რომ მცენარეულ კვებაზე ადამიანები რამდენჯერმე ნაკლებ ცილას იღებენ იქიდან გამომდინარე რომ მცენარეული პროდუქტები 100 გრამზე უფრო ნაკლებ ცილასაც შეიცავს ყველაფერთან ერთად.
ცილა სხვათაშორის არ არის საჭირო მხოლოდ კუნთოვანი ქსოვილისთვის, ასევე საჭიროა ძვლების სიმაგრისთვის, კანის სიჯანსაღისთვის, სახსრების სიჯანსაღისთვის, სხვადასხვა ჰორმონების საწარმოებლად, ფერმენტების საწარმოებლად, სხვადასხვა ნეიროტრანსმიტერების საწარმოებლად, რაც არის გონებრივი საკომუნიკაციო სიგნალები შეიძლება ითქვას, ცილა საჭიროა იმუნიტეტისთვის, თუნდაც ანტისხეულების საწარმოებლად, საჭიროა სხვადასხვა ნივთიერებების გადასატანად ორგანიზმში და ა.შ. და ა.შ. საერთოდ არ არის სახუმარო ამბავი.
ეს ყველა ნივთიერება რაც ჩამოვთაველე არის ის ნივთიერებები, რაც ყველა შემთხვევაში დაგაკლდებათ მცენარეული კვების დროს, თუმცა ზოგადად პრაქტიკულად ყველა ადამიანს აკლია რამდენიმე ნივთიერება, თუნდაც ყველაზე ჯანსაღად იკვებებოდეთ, იმის გამო რომ სხვადასხვა ქიმიკატების ზეგავლენით ვიტამინებისა და მინერალების კონცენტრაცია საკვებში საკმაოდ შემცირებულია. ესეთი ნივთიერებებია მაგალითად მაგნიუმი, კალიუმი და D ვიტამინი. ეს ნივთიერებები ცხოველურ პროდუქტებშიც არის და მცენარეულშიც მაგრამ კონცენტრაცია იმდენად დაბალია რომ დღიურ დოზას მილიონში ერთი ადამიანი თუ იღებს და ისედაც ჯერ ასეთი სახის დეფიციტი გაქვთ შესავსები და ამ ყველაფერს თუ კიდევ ის დაემატება რომ მცენარეულ კვებაზე გადახვალთ და ცხოველურ პროდუქტებს გვერდით გადადებთ, კიდევ რამდენი ნივთიერება გექნებათ შესავსები კი მოისმინეთ უკვე.
შეიძლება თუ არა ამდენი ნივთიერების საკვები დანამატებიდან შევსება? ნუ კარგი ამბავი ის არის რომ შესაძლებელია ნამდვილად, უბრალოდ ერთი რომ ძალიან დიდი თანხებთან იქნება დაკავშირებული ეს ყველაფერი ყოველთვიურად და მეორე ის რომ არცთუ ისე მარტივია ხარისხიანი დანამატების შოვნა, მაგალითად საქართველოში დანამატების უმეტესობა უბრალოდ უხარისხობის ზეიმია და მეტი არაფერი. აქვე თუ თქვენ გიცდიათ მცენარეული კვება ან თქვენს მეგობარს უცდია, შეიძლება მითხრათ რომ „კი მაგრამ როცა დავიწყე მცენარეული კვება, თავი ძალიან კარგად ვიგრძენი“ და მე ეჭვიც არ მეპარება რომ ასეც იქნებოდა, იმიტომ რომ თუ მანამდე იკვებებოდით ცომეულით, ტკბილეულით, Fast food-ით და მერე გადახვედით ბოსტნეულისა და ხილის ჭამაზე, რა თქმა უნდა უკეთ იგრძნობდით თავს. როგორც ვიდეოს დასაწყისში ვთქვი, ყველაფერი შედარებითია და თქვენ თუ სრულიად არაჯანსაღ და მომწამვლავ პროდუქტებს ჩაანაცვლებთ უკეთესი ალტერნატივით, ამას რა ჯობს. უბრალოდ ეს დროებითი ეფექტია და არ ცვლის იმ ფაქტებს, რაზეც ვისაუბრე ახლა.
ზოგადად ორგანიზმი ძალიან ჭკვიანია და თქვენ რომ ცხოველური პროდუქტები არ ჭამოთ გარკვეული პერიოდი, ეს არ მოგკლავთ ნამდვილად, თუმცა დროთა განმავლობაში და ნელ-ნელა დაიწყება ამ ნივთიერებათა ნაკლებობების გამოვლენა, იმის მიხედვით თუ რა მარაგი გაქვთ ორგანიზმში მაგალითად. თუ მცენარეულ კვებაზე გადასვლას აპირებთ ან ხართ უკვე მცენარეულ კვებაზე, იმედი მაქვს მოგაწოდეთ საჭირო ინფორმაცია რაც დაგეხმარებათ ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში, რადგან ამაზე მნიშვნელოვანი არაფერია და როგორი კვების სტილიც არ უნდა აირჩიოთ, რა თქმა უნდა, ეს მხოლოდ თქვენი საქმეა და მიუხედავად იმისა რომ მე თვითონ ასეთი რადიკალიზმის მომხრე არ ვარ, ამ ინფორმაციის ცოდნა არის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი და იმედი მაქვს გამოგადგებათ.
მოკლედ თუ მორალური ფაქტორების გამო არ მოგწონთ ცხოველური პროდუქტებით კვება, კიბატონო, არავის აქვს უფლება შეგეკამათოთ, უბრალოდ ნუ ჩათვლით რომ ასეთი კვება ამავდროულად ჯანსაღია და მით უმეტეს ყველაზე ჯანსაღი, ეს უბრალოდ არამეცნიერულია და პირდაპირ ჭორების კატეგორიაში შეგვიძლია გავუშვათ. კიდევ არის რამდენიმე საკითხი რაზეც ამ ჭრილში შეგვიძლია ვისაუბროთ, თუმცა მგონი ისედაც გავეცით მთავარ კითხვას პასუხი და ძალიან რომ არ გაგვეწელოს, დანარჩენი უკვე სხვა ვიდეოსთვის გადავდოთ. თუ გინდათ რომ ამ ვიდეო გაგრძელება ჩავწერო, დაწერეთ კომენტარებში, ხოლო დღეისათვის კი სულ ეს იყო, შევხვდებით შემდეგ ვიდეოში.
