არ დალიო ყავა გაღვიძებისთანავე!

დილით ყავის დალევა რომ არ შეიძლება, ეს თუ გაგიგიათ. ყოველ შემთხვევაში რამდენიმე ადამიანი ამტკიცებს ამას და ამბობენ რომ გაღვიძების შემდეგ 1 საათი უნდა მოვიცადოთ ყავის დალევამდე. და თავიდანვე გეტყვით, რომ ეს არასწორია.

ესეიგი რაში მდგომარეობს თეორია, ეს ადამიანები ამბობენ, რომ დილით კორტიზოლის ანუ სტრესის ჰორმონის დონე არის მაღალი, ხოლო კოფეინი კიდევ უფრო ზრდის კორტიზოლს და შედეგად თავს გვატყდება კორტიზოლის უარყოფითი ეფექტები: წონის მატება, კანის მდგომარეობის გაუარესება, ჰორმონალური პრობლემები, კუნთების და ძვლების დასუსტება, იმუნიტეტის დასუსტება და ა.შ.

ეს არის ძალიან ზედაპირული და არაინფორმირებული მსჯელობა რამდენიმე ფაქტორიდან გამომდინარე. როგორც ამბობენ, ეს არის 1 სიმართლე და 3 ტყუილი.

სიმართლე ისაა, რომ დილით კორტიზოლის დონე ნამდვილად მაღალია და დანარჩენი ყველაფერი არის არასწორი. მათ შორის, ის რომ კორტიზოლი ცუდია ავტომატურად, ესეც არასწორია. რბილად რომ ვთქვათ.

კი, კორტიზოლი შეიძლება იყოს დამაზიანებელი კონკრეტულ სიტუაციაში, მაგრამ ერთი რომ კონტექსტს გააჩნია და მეორე, რომ კორტიზოლს არაერთი ფუნქცია აქვს ორგანიზმში. ბევრმა ადამიანმა არ იცის, რომ კორტიზოლი არის ჰორმონი რომელიც გაფხიზლებთ.

ანუ არათუ კორტიზოლი ყოველთვის ცუდი და დამაზიანებელია, არამედ ერთ-ერთი ფუნდამენტური ჰორმონია ორგანიზმში და იმიტომ იმატებს დილით, რომ გამოგაფხიზლოთ და მზად იყოთ დღის დასაწყებად.

შესაბამისად თუნდაც თუ ყავა და კოფეინი ზრდის კორტიზოლს, ეს თავისთავად ცუდი არ არის. ზრდის თუ არა, ეს კიდევ ცალკე საკითხია, მაგრამ რომც ზრდიდეს, მთელი ის ლოგიკა, რომ კორტიზოლს ზრდის და მაშასადამე დამაზიანებელია ჯანმრთელობისთვის, ეფუძნება იმ არასწორ დაშვებას, რომ კორტიზოლი თავიდანვე ცუდია და თუ კიდე უფრო იზრდება, ხომ კიდე უფრო ცუდი გამოდის. როგორც ვთქვი, ეს არის ზედაპირული ლოგიკა.

კორტიზოლი არის დამაზიანებელი მაშინ, როცა არის ქრონიკულად მომატებული და არა მაშინ როცა ნახევარი საათით იზრდება. მაგრამ კოფეინის გავლენა კორტიზოლზე ისედაც ძალიან მცირეა თავიდანვე.

2005 წელს გამოქვეყნებულ კვლევაში დატესტეს რა გავლენა აქვს კოფეინის მიღებას კორტიზოლის დონეზე, კვლევაში მონაწილეობდა 98 ქალი და კაცი, რომლებიც 4 კვირის მანძილზე იღებდნენ კოფეინის სხვადასხვა ოდენობას სხვადასხვა კვირის განმავლობაში. მეცნიერებმა დატესტეს კორტიზოლის დონე თითოეული კოფეინის დოზის და კვირის შემთხვევაში.

ერთი, რომ კოფეინმა მხოლოდ მცირედით გაზარდა კორტიზოლის დონე, თუნდაც კოფეინის მაღალი დოზის შემთხვევაში და მეორე, რომ 5 დღის შემდეგ ორგანიზმი ადაპტირდა და მე-6 დღეს უკვე კოფეინს კორტიზოლზე პრაქტიკულად ის მცირე ეფექტიც აღარ ქონდა.

ამიტომ არც ის არის სიმართლე რომ დილით კორტიზოლის მატება ცუდია და არც ის, რომ ყავა ზრდის კორტიზოლს. გაღვიძებისთანავე დალევთ ყავას თუ 1-2 საათი მოიცდით, ეს უბრალოდ არაფერს ცვლის.

2025 წელს გამოქვეყნდა კვლევა, სადაც ეცადნენ დაედგინათ რა გავლენა აქვს დღის სხვადასხვა მონაკვეთში ყავის მიღებას ჯანმრთელობაზე, კვლევაში მონაწილეობდა 42 ათასზე მეტი ადამიანი და გრძელდებოდა 10 წლის განმავლობაში. და კვლევამ აჩვენა, რომ მხოლოდ დილით ყავის მიღებას აქვს სარგებელი .

კონკრეტულად, ის ადამიანები, რომლებიც იღებენ კოფეინს დილით, აქვთ ყველანაირი დაავადებით გარდაცვალების 12%-ით ნაკლები რისკი. ეს ეფექტი საერთოდ არ ფიქსირდება იმ ადამიანებში, ვინც შუა დღეს იღებენ ყავას.

რატომ აქვს სარგებელი ყავის დილით მიღებას კონკრეტულად, ეს ცალკე საკითხია და უნდა ვთქვათ რომ ეს კვლევა არის ეპიდემიოლოგიური კვლევა, რაც ნიშნავს რომ 100%-ით ზუსტი არ არის, მაგრამ ყველანაირი მონაცემი იმას მიანიშნებს რომ დილით ყავის დალევა არის სასარგებლო.

Also 2024 წელს გამოქვეყნებულ კვლევაში, ამ თემაზე სიტყვა-სიტყვით ვკითხულობთ: მსგავსი განცხადებები კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას როგორც მინიმუმ და უმეტეს შემთხვევაში არ ეფუძნება არანაირ სამეცნიერო კვლევას. (the validity and utility of these claims are questionable at best and, in some cases, not supported at all based on the available scientific evidence.)

ეს არის ერთი მცირე მაგალითი თუ რამდენად განსხვავდება რეალური ინფორმაცია და მონაცემები იმისგან, თუ რას ავრცელებენ ინფლუენსერები და „სერთიფიცირებული ნუტრიციოლოგები“.

ამიტომ არის აუცილებელი, რომ ნებისმიერი ინფორმაცია ეფუძნებოდეს კლინიკურ კვლევებს და კარგ იქნება თუ კითხავთ ხოლმე ამ ადამიანებს, რაზე დაყრდნობით აკეთებენ ასეთ განცხადებებს.

თორემ თუ იმ ლოგიკას გავყვებით, რომ კორტიზოლის მატება ავტომატურად ცუდია, მაშინ ყავაზე ასჯერ უფრო მეტად კორტიზოლს ზრდის გაღვიძება და მოდი მაშინ აღარ გავიღვიძოთ საერთოდ.

მთელი ეს მსჯელობა ლოგიკურადაც არასწორია სინამდვილეში, მაგრამ თუნდაც ლოგიკური იყოს, ასეთი უამრავი ლოგიკური თეორია შეიძლება არსებობდეს და კვლევები იმისთვის ტარდება რომ დაიტესტოს თეორიები და ვნახოთ რომელია მართალი.

გასაგები რომ იყოს, მე არ ვამბობ, რომ აუცილებლად ყავა უნდა დალიოთ დილით, მაგრამ თუ სვამთ ყავას, ნამდვილად არ უნდა გეშინოდეთ რომ კორტიზოლის გამო ჯანმრთელობა თავზე ჩამოგექცევათ, როგორც ზოგი ამტკიცებს. შევხვდებით შემდეგ ვიდეოში.